მევენახეობისა და მეღვინეობის ტრადიციები სამეგრელოსა და აფხაზეთში [Video]
აფხაზეთსა და სამეგრელოში მევენახეობის და ღვინის წარმოების უძველეს
ტრადიციებს ახლაც
ინარჩუნებენ. აფხაზი ეთნოლოგის ინგა შამბას სიტყვებით, აფხაზეთში
უძველესი დროიდან 66 სახეობის ყურძენი ხარობდა, რისგანაც მაღალი
ხარისხის ღვინოს აყენებდნენ.
უძველესი ყურძნის ჯიშების მოკვლევა დაიწყო ზუგდიდში მცხოვრებმა გიორგი ქორთუამ. მას ყურძნის უძველესი მეგრული ჯიშების სანერგე მეურნეობა აქვს. ამბობს, რომ საბოლოოდ ჯერ კიდევ არ არის გამოკვლეული აფხაზეთსა და სამეგრელოში მოყვანილი ვაზის ჯიშები. მისივე სიტყვებით, საუკეთესო ვენახები მე-19 საუკუნეში მავნებელმა მწერმა „ფილოქსერამ“ გაანადგურა. ამბობს, რომ იყო კიდევ რამდენიმე მიზეზი, რის გამოც ვაზის უძველესი ჯიშები გაქრა.
„გარდა იმისა, რომ განადგურდა, ჩვენც ვერ მოვუფრთხილდით წინაპრებისგან დატოვებულ საგანძურს. ვაზს ბავშვივით მოვლა და ბევრი შრომა უნდა. მავნებელმა ვაზის ფესვი დააზიანა. აფხაზი და მეგრელი გლეხი ვერ მიხვდა როგორ ეშველა მისთვის და უფრო რენტაბელურ საქმეს მოკიდა ხელი. ახლა ყველაფერი თავიდანაა დასაწყები“, - ამბობს გიორგი ქორთუა.
ქართველი მევენახე პროფესიით ექიმია. ამბობს, რომ სათუთად ინახავს აფხაზი პაციენტის ნაჩუქარ ორ ბოთლ აფხაზურ ღვინოს „ლიხნის“ და „ჩეგემს“.
„ეს ღვინო შარშან მაჩუქეს. ეტიკეტებზე ვკითხულობთ, რომ „ჩეგემი“ დამზადებულია „კაბერნესა“ და „საფერავისგან“, „ლიხნი“ კი „იზაბელასგან“. აფხაზეთში იმდენი ჯიში იყო ვაზის, გული დამწყდა, გამიკვირდა, რომ ღვინო კახური ნედლეულისგან დაამზადეს. რაც შეეხება „იზაბელას“ ჯიშის ყურძენს, ის მე-19 საუკუნეში, შემოვიდა ჩვენთან ოდესიდან და, ამიტომაც დაერქვა ადესა. მას განსაკუთრებული მოვლა არ სჭირდება და უხვ მოსავალსაც იძლევა, თუმცა მისგან კარგი ხარისხის ღვინო ვერ დადგება. მოკლედ, ეს ყოველივე, მეტყველებს იმაზე, რომ აფხაზებსაც აქვთ ამ მიმართულებით ბევრი სამუშაო“, - გვითხრა გიორგი ქორთუამ.
აფხაზური ღვინის იმიჯის გაუმჯობესების აუცილებლობაზე საუბრობს აფხაზი მეღვინე ნიკოლაი აჩბა, რომელიც ცნობილი მეღვინის, ნიკოლაი აჩბას შვილიშვილია. სწორედ ლიკოლაის ბაბუამ შექმნა აფხაზური ღვინის ცნობილი მარკები - „ლიხნი“, „ანაკოპია“, „აფხაზეთის ბუკეტი“ და „აპსნი“.
აფხაზმა მეღივნემ ნიკოლაი აჩბამ გამოცემა „ასარკია ინფოს“ უთხრა, რომ აფხაზური ღვინო რუსეთში ლიდერია, თუმცა ევროპულ ბაზარზე გასატანად მეღვინეებს კიდევ ბევრი აქვთ გასაკეთებელი.
უძველესი კოლხური ჯიშის ვაზისგან ღვინის დამზადების ტექნოლოგია ჯერ კიდევ შესწავლის პროცესშია, - ამბობს გიორგი ქორთუა. მისივე თქმით, ყურძნის დაწურვისას, ის დღესაც მამაპაპისეულ მეთოდს იყენებს.
აფხაზებისა და მეგრელების საერთო ტრადიციის თანახმად, ყურძენს საწნახელში მამაკაცი ჭყლეტდა ფეხით. მარანში კი ქალი არ დაიშვებოდა. რაც შეეხება ღვინის სმის რიტუალს, გიორგი ქორთუას თქმით, აფხაზებისთვის ის განსაკუთრებული და შეიძლება ითქვას, რომ მისტიკურიც იყო.
„განსაკუთრებული ემოცია იყო სუფრასთან, ყველა სადღეგრძელოს ფეხზე მდგარი ამბობდნენ, რადგან ისინი ლოცულობდნენ.“
გიორგი ქორთუას ოცნებაა აფხაზ მეღვინესთან ერთად მიუსხდეს სუფრას, რათა „იხვამას“, ანუ ილოცოს.
„ახლა, დროებით ვერ ვსხედვართ ერთ სუფრასთან ჩვენ და აფხაზები, მაგრამ იმის დროც მოვა, რომ მე თავს მოვიწონებ უძველესი მეგრული „ჭვიტილურით“ და აფხაზები თავიანთი „ავასირხვათი“.
უძველესი ყურძნის ჯიშების მოკვლევა დაიწყო ზუგდიდში მცხოვრებმა გიორგი ქორთუამ. მას ყურძნის უძველესი მეგრული ჯიშების სანერგე მეურნეობა აქვს. ამბობს, რომ საბოლოოდ ჯერ კიდევ არ არის გამოკვლეული აფხაზეთსა და სამეგრელოში მოყვანილი ვაზის ჯიშები. მისივე სიტყვებით, საუკეთესო ვენახები მე-19 საუკუნეში მავნებელმა მწერმა „ფილოქსერამ“ გაანადგურა. ამბობს, რომ იყო კიდევ რამდენიმე მიზეზი, რის გამოც ვაზის უძველესი ჯიშები გაქრა.
„გარდა იმისა, რომ განადგურდა, ჩვენც ვერ მოვუფრთხილდით წინაპრებისგან დატოვებულ საგანძურს. ვაზს ბავშვივით მოვლა და ბევრი შრომა უნდა. მავნებელმა ვაზის ფესვი დააზიანა. აფხაზი და მეგრელი გლეხი ვერ მიხვდა როგორ ეშველა მისთვის და უფრო რენტაბელურ საქმეს მოკიდა ხელი. ახლა ყველაფერი თავიდანაა დასაწყები“, - ამბობს გიორგი ქორთუა.
ქართველი მევენახე პროფესიით ექიმია. ამბობს, რომ სათუთად ინახავს აფხაზი პაციენტის ნაჩუქარ ორ ბოთლ აფხაზურ ღვინოს „ლიხნის“ და „ჩეგემს“.
„ეს ღვინო შარშან მაჩუქეს. ეტიკეტებზე ვკითხულობთ, რომ „ჩეგემი“ დამზადებულია „კაბერნესა“ და „საფერავისგან“, „ლიხნი“ კი „იზაბელასგან“. აფხაზეთში იმდენი ჯიში იყო ვაზის, გული დამწყდა, გამიკვირდა, რომ ღვინო კახური ნედლეულისგან დაამზადეს. რაც შეეხება „იზაბელას“ ჯიშის ყურძენს, ის მე-19 საუკუნეში, შემოვიდა ჩვენთან ოდესიდან და, ამიტომაც დაერქვა ადესა. მას განსაკუთრებული მოვლა არ სჭირდება და უხვ მოსავალსაც იძლევა, თუმცა მისგან კარგი ხარისხის ღვინო ვერ დადგება. მოკლედ, ეს ყოველივე, მეტყველებს იმაზე, რომ აფხაზებსაც აქვთ ამ მიმართულებით ბევრი სამუშაო“, - გვითხრა გიორგი ქორთუამ.
აფხაზური ღვინის იმიჯის გაუმჯობესების აუცილებლობაზე საუბრობს აფხაზი მეღვინე ნიკოლაი აჩბა, რომელიც ცნობილი მეღვინის, ნიკოლაი აჩბას შვილიშვილია. სწორედ ლიკოლაის ბაბუამ შექმნა აფხაზური ღვინის ცნობილი მარკები - „ლიხნი“, „ანაკოპია“, „აფხაზეთის ბუკეტი“ და „აპსნი“.
აფხაზმა მეღივნემ ნიკოლაი აჩბამ გამოცემა „ასარკია ინფოს“ უთხრა, რომ აფხაზური ღვინო რუსეთში ლიდერია, თუმცა ევროპულ ბაზარზე გასატანად მეღვინეებს კიდევ ბევრი აქვთ გასაკეთებელი.
უძველესი კოლხური ჯიშის ვაზისგან ღვინის დამზადების ტექნოლოგია ჯერ კიდევ შესწავლის პროცესშია, - ამბობს გიორგი ქორთუა. მისივე თქმით, ყურძნის დაწურვისას, ის დღესაც მამაპაპისეულ მეთოდს იყენებს.
აფხაზებისა და მეგრელების საერთო ტრადიციის თანახმად, ყურძენს საწნახელში მამაკაცი ჭყლეტდა ფეხით. მარანში კი ქალი არ დაიშვებოდა. რაც შეეხება ღვინის სმის რიტუალს, გიორგი ქორთუას თქმით, აფხაზებისთვის ის განსაკუთრებული და შეიძლება ითქვას, რომ მისტიკურიც იყო.
„განსაკუთრებული ემოცია იყო სუფრასთან, ყველა სადღეგრძელოს ფეხზე მდგარი ამბობდნენ, რადგან ისინი ლოცულობდნენ.“
გიორგი ქორთუას ოცნებაა აფხაზ მეღვინესთან ერთად მიუსხდეს სუფრას, რათა „იხვამას“, ანუ ილოცოს.
„ახლა, დროებით ვერ ვსხედვართ ერთ სუფრასთან ჩვენ და აფხაზები, მაგრამ იმის დროც მოვა, რომ მე თავს მოვიწონებ უძველესი მეგრული „ჭვიტილურით“ და აფხაზები თავიანთი „ავასირხვათი“.